Ο Μενούσης: Η ιστορία του ηπειρώτικου τραγουδιού που «κρύβει» πίσω της μια γυναικοκτονία

[ioanis]

Ο Μενούσης: Η ιστορία του ηπειρώτικου τραγουδιού που «κρύβει» πίσω της μια γυναικοκτονία

“Ο Μενούσης, ο Μπερμπίλης κι ο Ρεσούλ Αγάς σε κρασοπουλειό πηγαίναν για να φαν να πιουν…” Έτσι ξεκινάει ένα από τα πιο γνωστά ηπειρώτικα τραγούδια.

Το τραγούδι που πραγματεύεται στην ουσία την ιστορία μιας γυναικοκτονίας στην περίοδο της τουρκοκρατίας. Η ιστορία έχει ως εξής: Μια αντροπαρέα έχει μαζευτεί και πίνει κρασιά. Κάποια στιγμή η κουβέντα έρχεται στις γυναίκες και συγκεκριμένα στις όμορφες γυναίκες. «Όμορφη γυναίκα έχεις» λέει ο Μεχμέτ αγάς στον Μενούση.

«Πού την είδες, πού την ξέρεις και την μόλογας;»

«Χθες την είδα στο πηγάδι που ‘παιρνε νερό». Και ο Μενούσης, μην πιστεύοντας το συμβάν, ρωτάει: «Κι αν την είδες, πες τι φόραγε;» «Ασημένιο μεσοφόρι με χρυσό φλουρί.».

Τελικά ο Μενούσης μεθυσμένος πηγαίνει και σκοτώνει την γυναίκα του. Το επόμενο πρωί που έχει ξεμεθύσει, αρχίζει να κλαίει και την καλεί: «Σήκω πάπια μ’ σήκω χήνα μ’ σήκω πέρδικα μ’. Σήκω λούσου και χτενίσου κι έμπα στο χορό. Να σε δουν τα παλληκάρια να μαραίνονται. Να σε δω κι εγώ ο καημένος και να χαίρομαι.».

Για το συγκεκριμένο τραγούδι και τις περισσότερες από 100 παραλλαγές, έχουν γίνει αρκετές έρευνες και μελέτες ενώ την παράδοση του «Μενούση» στον χώρο και στον χρόνο αναζήτησε η ιστορικός Ευτυχία Λιάτα στο βιβλίο της «Ο Μενούσης, ιστορία και παράδοση». Το άλλοτε έγκλημα πάθους όπως χαρακτηριζόταν αποτέλει σήμερα μια κλασική περίπτωση γυναικοκτονίας. Οι εκδοχές θέλουν λέει χαρακτηριστικά η συγγραφέας, «τιμωρείται όχι για την απιστία της, πραγματική ή φανταστική, αλλά για τον αέρα του νέου ήθους που φαίνεται να φέρνει με τη συμπεριφορά της».
Το τραγούδι και τις παραλλαγές

Οι περισσότερες παραλλαγές χρονολογούνται στα τέλη του 17ου– αρχές 18ου αιώνα – μετά τα μέσα του 19ου αιώνα και αφορούν τη λαοφιλή ηπειρώτικη εκδοχή του τραγουδιού. Παρά τις αλλαγές στα ονόματα και σε μικρές λεπτομέρειες, στο επίκεντρο είναι ο άδικος φόνος μιας γυναίκας. Το τραγούδι μετουσιώνει αυτό που μέχρι πριν λίγα χρόνια μεταφραζόταν ως έγκλημα πάθους και μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά.

Σε αυτή τη δραματική ιστορία, λοιπόν, που την έχουμε δει να επαναλαμβάνεται μέσα στα χρόνια, οφείλει αυτό το τραγούδι τη ζωντάνια αλλά και τη μακροβιότητά του, όπως υποστηρίζει η συγγραφέας, αλλά και στον κεντρικό χαρακτήρα της αφήγησης.

www.makeleio.gr