Στόχευση δορυφορικού κατόπτρου

[Satellite]

Θέλετε να ασχοληθείτε με τα δορυφορικά. Ωραία. Δέκτη διαλέξατε και πήρατε, πιάτο/LNB διαλέξατε και πήρατε. Τώρα τα έχετε όλα μπροστά σας και ήρθε η ώρα να τα στήσετε. Δεν κρατιέστε και δεν θέλετε να χάσετε την χαρά να τα κάνετε μόνος σας (ή τα χρήματα που σας ζήτησε ο τεχνικός σας φάνηκαν πολλά), και χρειάζεστε βοήθεια? Οι συμβουλές να ψάξετε στα τυφλά τον δορυφόρο που θέλετε δεν σας ενθουσιάζουν?

Εδώ θα προσπαθήσουμε με απλά λόγια να σας βοηθήσουμε να κατανοήσετε τι και πως πρέπει να κάνετε για να πετύχετε τον στόχο σας. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν!

 

Λίγα λόγια για τους δορυφόρους

Οι τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι που προορίζονται για την μετάδοση τηλεοπτικών/ραδιοφωνικών προγραμμάτων, βρίσκονται σε τροχιά γύρω από την γη, πάνω από τον ισημερινό και σε απόσταση ~36.000 χλμ από την επιφάνεια του πλανήτη μας. Φανταστείτε ένα δαχτυλίδι τριγύρω από την γη, όπου σε συγκεκριμένα σημεία πάνω σε αυτό το νοητό δαχτυλίδι βρίσκεται και ένας δορυφόρος DTH.

Η θέση που βρίσκεται ο κάθε δορυφόρος πάνω σε αυτό το "δαχτυλίδι", λέγεται τροχιακή θέση (orbital position) και αναφέρεται σε μοίρες με βάση το Γκρίνουϊτς. Για παράδειγμα, ο δικός μας δορυφόρος Hellas Sat, βρίσκεται στις 39 μοίρες ανατολικά (39Ε).

 

Τι θα πεί "μοίρες με βάση το Γκρίνουϊτς"?

Το Γκρίνουϊτς βρίσκεται νοτιοδυτικά του Λονδίνου και είναι το γνωστό σημείο αναφοράς για την παγκόσμια ώρα, κ.α..

Αν υποθέσουμε ότι στεκόμαστε εκεί με το βλέμα μας προς τον ισημερινό (κοιτάμε προς τον νότο δηλαδή), τότε λέμε ότι κοιτάμε στις 0 μοίρες. Αν στρίψουμε το βλέμα μας προς τα αριστερά (προς την ανατολή δηλαδή) π.χ. 30 μοίρες, τότε λέμε ότι κοιτάμε στις 30E (E=East, Ανατολή -> κοιτάμε στις 30 μοίρες ανατολικά του Γκρίνουϊτς). Αντίστοιχα, αν κοιτάξουμε προς τα δεξιά (προς την δύση δηλαδή) 30 μοίρες, τότε λέμε ότι κοιτάμε στις 30W (W=West, Δυτικά -> κοιτάμε στις 30 μοίρες δυτικά του Γκρίνουϊτς).

 

Που θα γυρίσω το πιάτο μου λοιπόν?

Η γη δεν είναι επίπεδη, ούτε καν σφαιρική, οπότε δεν σημαίνει ότι αν βρισκόμαστε στο Γκρίνουϊτς και κοιτάξουμε στις 39 μοίρες ανατολικά θα δούμε τον Hellas Sat. Πόσο μάλλον όταν βρισκόμαστε στην Ελλάδα, η οποία βρίσκεται μεταξύ γεωγραφικού πλάτους 20-22 μοιρών και έχουμε άλλες - επιπλέον διαφοροποιήσεις. Η θέση που βρισμόμαστε, εκτός από την κατεύθυνση του κατόπτρου, παίζει ρόλο στην κλίση του (elevation ή αλλιώς tilt) και στην περιστροφή του LNB για την πόλωση (vertical/horizontal).

 

Για να υπολογίσουμε την κατεύθυνση του κατόπτρου μας, πρέπει πρώτα να ξέρουμε την δική μας θέση πάνω στη γη και φυσικά την τροχιακή θέση του δορυφόρου που επιθυμούμε να κάνουμε λήψη.

Για την δική σας ευκολία, ετοιμάσαμε ένα πρόγραμμα για Windows το οποίο σας δίνει αυτά τα στοιχεία. Δώστε τα στοιχεία της θέσης που βρίσκεστε, καθώς και την τροχιακή θέση του δορυφόρου που επιθυμείτε να εστιάσετε.

 

Αν δεν έχετε κάποιο φορητό GPS τα στοιχεία της θέσης σας (γεωγραφικό μήκος και πλάτος) μπορείτε να τα βρείτε π.χ. από το Google Earth ή κάποιο άλλο αντίστοιχο πρόγραμμα (π.χ. Microsoft MapPoint). Αν είστε ένας -ευτυχής- κάτοχος GPS για υπολογιστή, μπορείτε να πάτε στο τριτο tab και να δηλώσετε την θύρα COM που το έχετε συνδέσει ώστε το πρόγραμμα να πάρει αυτόματα την θέση σας. Καλό είναι να περιμένετε να πιάσετε πάνω από 4 δορυφόρους GPS ώστε το στίγμα που θα πάρετε να είναι πιο ακριβές (το πρόγραμμά μας σας δείχνει πόσους δορυφόρους πιάνει κάθε στιγμή και αυτόματα ανανεώνει το στίγμα και τις ρυθμίσεις του κατόπτρου).

 

ΟΚ, μου έβγαλε κάτι μοίρες. Τώρα?

Σαν κοινό σημείο προσανατολισμού, χρησιμοποιούμε τον μαγνητικό βορρά. Έτσι, όταν το πρόγραμμα σας λέει ότι πρέπει να στρέψετε το κάτοπτρό σας στις 187 μοίρες, εννοεί 187 μοίρες από τον βορρά. Με μια απλή πυξίδα μπορείτε να βρείτε ακριβώς την διεύθυνση που σας ζητά το πρόγραμμα.

Η κλίση του κατόπτρου είναι λίγο πιο σύνθετο θέμα. Αν το πρόγραμμα μας λέει ότι χρειαζόμαστε κλίση 32 μοιρών (προς τα πάνω πάντα η κλίση φυσικά!), έχοντας παραβολικό κάτοπτρο τα πράγματα είναι απλά γιατί απλώς το βάζουμε στην γωνία των 32 μοιρών. Τα καλά κάτοπτρα έχουν βαθμονόμηση μοιρών στην βάση τους για την κλίση, διαφορετικά το βάζετε με την βοήθεια ενός κοινού μοιρογνωμόνιου. Απαραίτητη προϋπόθεση ότι η βάση του πιάτου είναι σωστά τοποθετημένη (π.χ. με αλφάδι).

 

Όταν έχετε κάτοπτρο offset χωρίς βαθμονόμηση κλίσης, τα πράγματα δυσκολεύουν. Αν και συνήθως το μπράτσο στήριξης του LNB υποδηλώνει την κλίση του κατόπτρου, αυτό δεν είναι στάνταρ για όλους τους κατασκευαστές.

Πως εκλαμβάνεται η κλίση σε offset και σε παραβολικό κατόπτρο

 

Ενώ τα παραβολικά κάτοπτρα εστιάζουν στην γωνία που θα τα θέσουμε (και μας διευκολύνουν πολύ έτσι), τα offset έχουν μια γωνία απόκλισης όσον αφορά την εστίασή τους στην κλίση (εξ' ου και η ονομασία "offset"). Σε αυτή την περίπτωση βάλτε αυθαίρετα το μπράτσο στην ζητούμενη γωνία κλίσης, και τις διαφοροποιήσεις θα τις διορθώσετε στην συνέχεια με το πεδιόμετρο ή τον δορυφορικό δέκτη (από την ένδειξη του signal %).

 

Η περιστροφή του LNB στην βάση του είναι εξαιρετικά σημαντική. Το πρόγραμμά μας σας ενημερώνει για την κλίση και την φορά που πρέπει να το στρίψετε. Αν σας δώσει μοίρες με αρνητικό πρόσημο (π.χ. -17 μοίρες) σημαίνει πως ενώ κοιτάτε το κάτοπτρο από μπροστά, πρέπει να στρίψετε το LNB αριστερόστροφα. Για θετικά πρόσημα, το στρίβετε δεξιόστροφα. Τι λεπτομέρειες θα τις "πάρετε" αργότερα με την βοήθεια του πεδιόμετρου ή του δορυφορικού δέκτη (με την ένδειξη του BER/Quality %).

Με όλα αυτά, έχετε προσανατολίσει ΧΟΝΤΡΙΚΑ το κάτοπτρό σας προς την σωστή κατεύθυνση. Τώρα πρέπει να πάμε στις μικρομετρικές (και τελικές) ρυθμίσεις.

 

Ρύθμιση με πεδιόμετρο

Αν έχετε πεδιόμετρο προφανώς διαβάζετε το άρθρο μόνο από περιέργεια, αφού λογικά ξέρετε πως γίνεται η εστίαση ενός δορυφορικού κατόπτρου!

Παρ' όλα αυτά, βρείτε τον δορυφόρο που θέλετε στην σελίδα του Lyngsat και σημειώστε την συχνότητα ενός αναλογικού transponder. Αν δεν έχει αναλογικούς transponders ο δορυφόρος που θέλετε, σημειώστε 2-3 ψηφιακούς, κατά προτίμηση free-to-air (χωρίς κωδικοποίηση). Υποθέτωντας ότι έχετε Universal LNB ,ανάλογα με την συχνότητα και την πόλωση του transponder, ρυθμίστε το πεδιόμετρό σας και γυρίστε σε mode αποδιαμόρφωσης εικόνας. Αν ο χοντρικός προσανατολισμός έγινε σωστά, θα πρέπει να βλέπετε την εικόνα του αναλογικού καναλιού, ίσως και με χιονάκια. Ρυθμίστε την διεύθυνση και την κλίση του κατόπτρου ώστε να πάρετε το μέγιστο σήμα (dBμV ή dBm). Έπειτα γυρίστε σε spectrum analyzer mode και μετακινηθείτε σε περιοχή συχνοτήτων με πολλούς ψηφιακούς transponders. Διαμορφώστε έτσι το span ώστε να βλέπετε στην οθόνη τουλάχιστον 3 από αυτούς. Στη συνέχεια "παίξτε" με την περιστροφή του LNB ώστε τα κενά μεταξύ των transponders να γίνουν το δυνατόν πιο βαθιά. Με την σωστή ρύθμιση περιστροφής του LNB, πετυχαίνετε την ακριβή πόλωση και εξαλείφετε το φαινόμενο cross-pol το οποίο είναι πολύ σημαντικό για το BER/Quality στα ψηφιακά κανάλια.

Συγχαρητήρια, είστε έτοιμοι! (τις σφίξατε όλες τις βίδες?)

 

Ρύθμιση χωρίς πεδιόμετρο

Οπλιστείτε με όρεξη και υπομονή. Πάρτε τον δορυφορικό σας δέκτη και μια μικρή τηλεόραση στην ταράτσα, δίπλα στο κάτοπτρό σας. Αν δεν μπορείτε να το κάνετε αυτό, θα χρειαστείτε κάποιον δίπλα στην τηλεόραση μέσα στο διαμέρισμα να σας μεταφέρει τις ενδείξεις του δέκτη και να επικοινωνείτε μέσω κινητού ή walkie-talkie (όχι, οι φωνές από το μπαλκόνι και την ταράτσα δεν ενδύκνεινται).

Ρυθμίστε τον δέκτη στην συχνότητα, πόλωση, symbol rate και FEC ενός free-to-air transponder, από αυτούς που σημειώσατε από την σελίδα που σας δώσαμε πιο πριν. Στους περισσότερους δέκτες υπάρχει κάποιο μενού που δείχνει συνεχώς την στάθμη λήψης (signal) και ποιότητας (BER/Quality).

Αν σας δείξει κάποια στάθμη signal και quality, σημαίνει ότι τα πήγατε πολύ καλά στον χονδρικό προσανατολισμό και σας έμεινε πολύ λίγη δουλειά. Να έχετε υπόψιν σας στα offset κάτοπτρα ότι το "παίξιμο" της κλίσης είναι πιο "νευρικό" απ' ότι η διεύθυνση. Αρχίστε πρώτα να "παίζετε" μικρομετρικά με την κλίση του κατόπτρου για να ανεβάσετε το signal. Όταν πάρετε τα μέγιστα, προχωρήστε στο "παίξιμο" της διεύθυνσης (δεξιά-αριστερά). Όταν τελειώσετε με την κλίση και την διεύθυνση, "παίξτε" με την περιστροφή του LNB για να πάρετε τα μέγιστα και στο quality. Όταν τελειώσετε, κάντε ένα scan για να δείτε ποιά κανάλια υπάρχουν σε αυτόν τον transponder προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι πιάσατε τον σωστό δορυφόρο. Αν το επιβεβαιώσετε και αυτό, σφίξτε καλά τις βίδες, ξανακάντε ένα τελικό έλεγχο στο signal/quality ότι δεν σας ξέφυγε και τελειώσατε!

techteam.gr