Πόσοι δορυφόροι πετάνε στο διάστημα

[ioanis]

Πόσοι δορυφόροι πετάνε στο διάστημα;

Η διαστημική εποχή άρχισε στις 4 Οκτωβρίου 1957, με την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου Σπούτνικ 1. Αυτό το μικροσκοπικό διαστημικό σκάφος έμεινε σε τροχιά μόνο τρεις μήνες μέχρι τελικά να καεί στην ατμόσφαιρα της γης. Ακολουθώντας αυτό το ιστορικό βήμα, πολλά διαστημόπλοια έχουν σταλεί σε τροχιά γύρω από τη γη, γύρω από τη Σελήνη, προς τον Ήλιο, προς τους άλλους πλανήτες, ακόμη και έξω από το ηλιακό σύστημα. Σήμερα, υπάρχουν 1071 λειτουργικοί δορυφόροι σε τροχιά γύρω από τη γη. – Οι μισοί από αυτούς στάλθηκαν σε τροχιά από τις ΗΠΑ. – Οι μισοί βρίσκονται σε χαμηλή τροχιά, μόλις μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της γης. – Μερικοί από τους πιο γνωστούς είναι ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, και πολλοί δορυφόροι παρατήρησης της Γης. – Περίπου το ένα εικοστό βρίσκονται σε μέση τροχιά, περίπου 20.000 χμ ψηλά, οι οποίοι είναι γενικά δορυφόροι που χρησιμοποιούν τα συστήματα πλοήγησης. – Ένας μικρός αριθμός είναι Μια μικρή χούφτα είναι σε ελλειπτικές τροχιές, όπου τροχιά τους, τους φέρνει πιο κοντά και κατόπιν της Γης. – Τα υπόλοιπα είναι σε γεωστατική τροχιά, σε υψόμετρο σχεδόν 36.000 χιλιομέτρων. Αν μπορούσαμε να δούμε αυτούς τους δορυφόρους από την επιφάνεια της Γης, θα τους παρατηρούσαμε ακίνητους. Το γεγονός ότι παραμένουν πάνω από τη ίδια γεωγραφική περιοχή σημαίνει ότι αποτελούν την ιδανική πλατφόρμα για τις τηλεπικοινωνίες, μετάδοση ή καιρικές παρατηρήσεις. Υπάρχουν πολλά άλλα τεχνητά αντικείμενα σε τροχιά γύρω από τη Γη . Σε αυτή τη συλλογή των διαστημικών σκουπιδιών ανήκουν “νεκροί” δορυφόροι, συστήματα εκτόξευσης ακόμα και αφόρετα γάντια. Σύμφωνα με το διαστημικό δίκτυο επιτήρησης των Ηνωμένων Πολιτείων, υπάρχουν περισσότερα από 21.000 αντικείμενα μεγαλύτερα από 10εκ. σε τροχιά γύρω από τη Γη. Μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτά είναι επιχειρησιακοί δορυφόροι. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν επιπλέον 500.000 κομμάτια με μέγεθος μεταξύ 1 και 10 εκ. Η τροχιά κοντά στη γη είναι τόσο ρυπασμένη με σκουπίδια που ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός συχνά αναγκάζεται να μετακινείται για την αποφυγή σύγκρουσης με επικίνδυνα κομμάτια των διαστημικών αποβλήτων. Πολλά από αυτά τα αντικείμενα έχουν δημιουργηθεί ύστερα από συγκρούσεις. Μερικοί επιστήμονες ανησυχούν ότι τα μελλοντικά διαστημικά ταξίδια μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνα αν έχουμε πάρα πολλά σκουπίδια σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη. Αυτή τη στιγμή, o Lunar Reconnaissance Orbiter και oι Atmosphere and Dust Environment Explorer της NASA είναι σε σεληνιακή τροχιά. Επίσης, υπάρχει 1 διαστημόπλοιο γύρω από τον Ερμή, 1 γύρω από την Αφροδίτη, 3 στον Άρη και 1 σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο. Υπάρχουν κάποια διαστημικά σκάφη σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο και άλλα που η τροχιά τους θα τα οδηγήσει εκτός του ηλιακού μας συστήματος.Το Voyager, το διαστημικό σκάφος της NASA, βγήκε από την ηλιόσφαιρα το 2013, και άρχισε το ταξίδι του πέραν του ηλιακού συστήματος μας. Ξεκινώντας από τον Sputnik, είναι καταπληκτικό πόσοι πολλοί δορυφόροι έχουμε στείλει σε τροχιά στο διάστημα μέσα σε λίγες μόλις δεκαετίες. Το διάστημα γίνεται ένα… πολυσύχναστο μέρος. Τεχνητών Δορυφόρων

Οπτική Παρατήρηση Τεχνητών Δορυφόρων

Κοιτάζοντας τον νυχτερινό ουρανό, ίσως έχετε παρατηρήσει κάποιες φορές αντικείμενα που μοιάζουν με αστέρια να διασχίζουν γρήγορα τον ουρανό. Αν σας έχει συμβεί, τότε ίσως είδατε έναν από τους πολλούς τεχνητούς δορυφόρους που γυρίζουν γύρω από την γη. Οι δορυφόροι αυτοί δεν έχουν φυσικά δικό τους φως αλλά ανακλούν το φως του ηλίου και έτσι μπορεί υπό ορισμένες συνθήκες να γίνουν ορατοί. Οι σκοποί τους οποίους επιτελούν είναι πολλοί: επιστημονικοί, στρατιωτικοί, τηλεπικοινωνιακοί. Επίσης, γύρω από την γη γυρίζουν και πολλοί από τους πυραύλους που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτόξευση των δορυφόρων και είναι και αυτοί ορατοί. Ας δούμε τώρα κάποια βασικά στοιχεία για την παρατήρησή τους.

Λαμπρότητα των τεχνητών δορυφόρων
Το πόσο λαμπροί φαίνονται οι τεχνητοί δορυφόροι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το μέγεθός τους, το υλικό κατασκευής τους, το ύψος της τροχιάς τους και το πόσο κοντά από εμάς θα περάσουν. Δεν είναι όλοι οι δορυφόροι ορατοί διά γυμνού οφθαλμού. Ο πιο λαμπρος δορυφόρος, ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός, είναι ιδιαίτερα λαμπρος, πολλές φορές λαμπρότερος από όλα τα αστέρια του ορανού και ξεχωρίζει αισθητά στον ουρανό. Οι άλλοι δορυφόροι είναι λιγότερο λαμπροί, με λαμπρότητα που κυμαίνεται από ένα μέτριας λαμπρότητας αστέρι ως και να είναι μόλις ορατοί στον ουρανό. Ωστόσο ακόμα και οι μόλις ορατοί δορυφόροι μπορεί να γίνουν αντιληπτοί καθώς το γεγονός ότι κινούνται «τραβά» πιο εύκολα την προσοχή του ματιού. Μέχρι και πριν μερικά χρόνια, ο λαμπρότερος όλων των δορυφόρων ήταν ο ρωσικός διαστημικός σταθμός Μιρ ο οποίος όμως δεν υπάρχει πια.

Πότε είναι ορατοί οι τεχνητοί δορυφόροι
Κάθε μέρα είναι ορατοί με γυμνό μάτι αρκετές δεκάδες διαφορετικοί δορυφόροι. Κάνουν την εμφάνισή τους για λίγες ώρες μετά την δύση ή λίγες ώρες πριν την ανατολή του ηλίου. Εξαίρεση αποτελεί το καλοκαίρι όπου πολλές φορές τεχνητοί δορυφόροι είναι ορατοί ακόμα και κατά την διάρκεια όλης της νύχτας. Αυτό συμβαίνει διότι για να είναι ορατοί οι δορυφόροι πρέπει και να φωτίζονται επαρκώς από τον ήλιο αλλά και να είναι ο παρατηρητής στο σκοτάδι. Αυτό συμβαίνει όταν ο ήλιος δεν είναι ούτε πάνω από τον ορίζοντα αλλά ούτε και πολύ χαμηλά από αυτόν.  Προφανώς, η πιο βολική ώρα για παρατήρηση είναι κοντά στην δύση. Από τους ορατούς δορυφόρους σε μια μέρα, οι πιο πολλοί είναι λαμπρότητας από 3 ως 4 δηλαδή μέτριας λαμπρότητας (αλλά και πάλι εύκολα ορατοί με γυμνό μάτι) ενώ συνήθως υπάρχουν και μερικοί πιο λαμπροί δορυφόροι (λαμπρότητας 1 με 2) και πιο σπάνια δορυφόροι μεγίστης λαμπρότητας (-1 με 0).

Βασικές έννοιες που θα σας βοηθήσουν στην παρατήρηση των δορυφόρων
Οι τεχνητοί δορυφόροι φαίνεται να εκτελούν καμπύλες τροχιές καθώς διασχίζουν τον ουρανό. Συνήθως, η πορεία τους από την στιγμή που ανεβαίνουν τον ορίζοντα μέχρι που εξαφανίζονται διαρκεί συνήθως 3 με 10 λεπτά. Σαν ανύψωση (elevation) ορίζουμε το μέγεθος σε μοίρες του ιδεατού τόξου από τον ορίζοντα προς το ζενίθ του ουρανού στην άκρη του οποίου βρίσκεται ο δορυφόρος. Με απλά λόγια ένας δορυφόρος που βρίσκεται στο ορίζοντα έχει ανύψωση 0 μοιρών, αν βρίσκεται στο 1/3 της απόστασης μέχρι το ζενίθ έχει ανύψωση 30 μοιρών και αν βρίσκεται στο ζενίθ έχει ανύψωση 90 μοιρών. Ετσι, η ανύψωση μας δείχνει πόσο ψηλά στον ουρανό βρίσκεται ο δορυφόρος. Θεωρούμε, περίπου, ότι ένας δορυφόρος πρέπει να έρθει σε ανύψωση τουλάχιστον 10 μοιρών για να γίνει ορατός. Τοαζιμούθιο (azimuth) εκφράζει την κατεύθυνση προς τον οποία είναι ορατός ο δορυφόρος π.χ. Α (ανατολικά), Β (βόρεια), ΝΔ (νοτιοδυτικά), ΑΝΑ (ανατολικά – νοτιοανατολικά). Η Μέγιστη Ανύψωση(maximum elevation) είναι η μεγαλύτερη τιμή της ανύψωσης της τροχιάς του δορυφόρου και είναι συνήθως και η στιγμή της μέγιστης λαμπρότητάς του.

Επιμέλεια : Ioanis